Trek eindelijk de laagste inkomens op tot boven de Europese armoedegrens
'Klimaatrampen, gezondheidscrisissen, digitalisering: mensen in armoede zijn het minst beschermd tegen deze externe schokken. Het is hoogdringend dat beleidsmakers de nodige preventieve maatregelen treffen, te beginnen met het optrekken van de laagste inkomens', schrijven de partners van het Belgian Minimum Income Network (BMIN).
(foto: VRT NWS)
Midden juli werd België na de coronapandemie opnieuw getroffen door een grote crisis. Als gevolg van de overstromingen verloren 41 mensen het leven, meer dan 10 000 mensen hebben geen woonst meer, essentiële infrastructuur werd vernietigd en de wederopbouw zal maanden, zo niet jaren, duren. Hoewel de overstromingen niet alleen kwetsbare gezinnen hebben getroffen, is het duidelijk dat zij opnieuw het grootste slachtoffer zijn. De overheid zet terecht in op het tegengaan van de verarming bij mensen die hun woonst en bijna al hun bezittingen verloren hebben. Het is echter hoogdringend dat beleidsmakers eindelijk ook de nodige preventieve maatregelen nemen om mensen in armoede beter te beschermen tegen dergelijke externe schokken.
Een belangrijk deel van de zwaarst getroffenen door de overstromingen zijn mensen met een laag inkomen. Dit hoeft ons niet te verbazen. Mensen met een laag inkomen wonen vooral in wijken waar de huur het laagst ligt. Het zijn net deze wijken, die minder goed gelegen zijn en waar de huizen vaak verouderd en in minder goede staat zijn, waar de overstromingen lelijk hebben huisgehouden. In Verviers heeft de Vesder bijvoorbeeld het zwaarst toegeslagen in Hodimont, Ensival en Pré-Javais. Dit zijn ook de wijken waar de mensen met de laagste inkomens wonen. In Trooz werden drie sociale woonwijken verwoest. Bewoners getuigen er dat ze dergelijk intens noodweer nog niet eerder hebben meegemaakt.
Voor mensen in armoede is de kans op herstel van deze tegenslag veel minder groot. Zij dreigen verder in de armoede verzeild te raken en volledig kopje onder te gaan. Hun inkomen is in “normale” omstandigheden al te laag om te kunnen rondkomen, laat staan dat zij nu een financiële buffer hebben om zo’n ramp te overbruggen. Eén van de personen die we gesproken hebben, getuigt: “We hadden al niks. Nu hebben we minder dan niks.” Velen zijn niet of onvoldoende verzekerd (omdat nét hun inkomen dit niet toelaat) . Voor hun vervoer – vooral in de landelijke gebieden – rekenden zij op een oude tweedehandswagen die niet omnium verzekerd is en die zij dus niet gaan kunnen vervangen. Er is weliswaar het rampenfonds, maar momenteel zijn de voorwaarden om er beroep op te doen zeer beperkt, zeker voor kwetsbare groepen. Ondanks de inspanningen van de lokale overheden, die zelf zwaar getroffen zijn, geven bewoners uit de armste wijken aan dat de hulpverlening hen niet of onvoldoende bereikt. Velen onder hen zijn getraumatiseerd en hebben psychologische hulp nodig. **Hun toekomstperspectief ziet er somber uit, tenzij snel de noodzakelijke structurele maatregelen genomen worden om uit deze dramatische situatie te geraken.
Het feit dat mensen in armoede het hardst getroffen zijn komt jammer genoeg niet onverwacht. **Ook bij de covid-crisis was dit al het geval: de grootste oversterfte was bij mensen in armoede, werknemers in precaire jobs waren het minst goed beschermd door de sociale zekerheid, door de grote stijging van de uitgaven voor basisgoederen (voeding, elektriciteit, gas,…) raakten vooral zij in de problemen om hun facturen en huur te betalen, enz. Als we ervoor willen zorgen dat mensen met een laag inkomen niet langer degenen zijn die de hoogste prijs zullen betalen bij dergelijke externe schokken, die volgens experten zeker nog gaan volgen, is er maar één oplossing: het aanpakken van de structurele armoede en ongelijkheden in onze samenleving.
Een waardig inkomen moet voor iedereen gegerandeerd worden
Hoewel er veel moeten gebeuren om de omvang van een dergelijke crisis aan te pakken, bijvoorbeeld op vlak van gezondheid, ecologie, ruimtelijke ordening en toegang tot kwaliteitsvolle huisvesting, mag één maatregel waarover al jarenlang een grote consensus bestaat niet vergeten worden: een waardig inkomen moet voor iedereen gegarandeerd worden door de laagste inkomens zo snel mogelijk tot boven de Europese armoedegrens te tillen. De overstromingen hebben nogmaals aangetoond dat zonder een waardig inkomen het zelfs moeilijk wordt om te overleven. Het is bovendien onmogelijk om zich aan te passen aan de grote veranderingen die onze samenleving te wachten staat op vlak van klimaat, digitalisering, gezondheid enz. Het heeft geen zin te wachten op nog meer rampen, we moeten handelen, en snel! Daarom pleit het Belgian Minimum Income Network (BMIN), bestaande uit de netwerken armoedebestrijding, de vakbonden, de mutualiteiten, wetenschappers en andere middenveldorganisaties al meer dan 10 jaar voor toereikende en toegankelijke inkomens.
Deze maatregel heeft al politieke weerklank gevonden. De drie laatste volwaardige federale regeringen hebben het optrekken van de laagste inkomens ingeschreven in hun regeerakkoord. Bij de regeringen Di Rupo en Michel bleef dit echter dode letter. De BMIN-partners verwelkomen dat de regering De Croo de eerste is die ook effectief een verhoging voorziet in de “richting” van de Europese armoedegrens. Deze verhoging is echter ruim onvoldoende, wordt te traag ingevoerd en is, zeker in het licht van de huidige crisis, slechts een druppel op een hete plaat. Men mag niet opnieuw de fout maken te denken dat de herneming van onze economie een trickle down-effect zal hebben en hierdoor het structureel inkomenstekort van mensen in armoede zal opvangen. Extra financiële middelen zijn nodig.
Het Belgian Minimum Income Network (BMIN) roept daarom onze beleidsmakers op om in het kader van het herstel na de overstromingen, en ook de covid-crisis, de ambitie te hebben om de armoede terug te dringen en mensen in armoede niet achter te laten. Laat deze crisissen een opportuniteit zijn om eindelijk de nodige structurele maatregelen te nemen. Laat mensen in armoede deel uitmaken van de oplossing om het hoofd te bieden aan toekomstige maatschappelijke uitdagingen. Maak een einde aan het feit dat er in België nog steeds honderdduizenden mensen geen menswaardig leven kunnen leiden. Trek eindelijk de laagste inkomens op tot boven de Europese armoedegrens ! Zonder verder uitstel!